يک کارشناس بازار سرمايه با تصريح دليل ريزش بورس در يک هفته گذشته، گفت: عامل اصلي ريزش بورس، فروش اوراق دولتي است که دولت تدبير و اميد در چند ما نخست سال اوراقي عرضه نکرد و با برداشت از حساب تنخواه بانک مرکزي هزينه‌ها را تامين کرد و امروز دولت رئيسي با کمبود منابع مالي مواجه شده است.
به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار احمد جانجان کارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادي شبکه اطلاع‌رساني راه دانا؛ درباره آخرين وضعيت بورس و روند ريزش‌هاي روز اخير، اظهار کرد: يک واقعيت امروز در بازار وجود دارد که البته از قبل، قابل‌پيش‌بيني بود و آن اين است که دولت آقاي روحاني از ابتداي سال جاري تا مرداد ماه اوراق زيادي را نفروخته بود. حقوق کارمندان دولت از محل تنخواه که تقريباً ۵۱ هزار ميليارد تومان است، پرداخت شد؛ يعني اين پول را از بانک مرکزي، استقراض کرد.
اقدامي که دولت روحاني بعد از ۸ سال، روزهاي پاياني انجام داد
وي افزود: با توجه به افزايش حقوق اعمال شده در دولت تدبير و اميد و همسان‌سازي حقوق بازنشستگان، نيز بر مبلغ پرداختي در ماه‌هاي پيشرو افزوده شده که سرجمع اين تعهدات فشار سنگيني را بر دوش دولت سيزدهم تحميل کرده است.
جانجان با بيان اينکه دولت تدبير و اميد ۸ سال اين مجوز را داشت که حقوق‌ها را همسان‌سازي کند، ولي از اين کار سرباز زد، گفت: دولت روحاني براي اينکه شاخص بورس نريزد و نام خوبشي را از خود باقي بگذارد، در ماه‌هاي پاياني اين اقدام را انجام داد که بار مالي دارد؛ هدفش اين بود که با اين تعهدات بار مالي به دولت بعدي تحميل کند زيرا ديگر خودش نيست تا پاسخگوي باشد؛ زيرا جرئت اين را نداشتند که در زمان خودشان اين قانون را عملي کند و افزايش حقوق و همسان‌سازي را در ماه پايان دولت اعمال کرد.
اين کارشناس اقتصادي توضيح داد: نتيجه اين اقدام اين شد که امروز کارمندان مي‌گويند، خدا بيامرزد روحاني را که حقوق‌ها را افزايش داد ولي از خود نمي‌پرسند که چرا اين افزايش را ۸ سال پيش و در راستاي اجراي قانون انجام نداد. چرا بار مالي آن را با وجود کمبود منابع در بودجه به دولت جديد تحميل کرد و اينکه در ۵ ماه اخير نيز اوراق عرضه نکرد و حساب تنخواه بانک مرکزي را تخليه و اقدام به پرداخت‌ها کرد.
وي تاکيد کرد: کارشناسان اقتصادي بارها چند ماه گذشته گفتند که دولت جديد هيچ راهي جز افزايش فروش اوراق نخواهد داشت که نتيجه اين فروش در وهله نخست باعث ريزش در بازار سرمايه خواهد شد.
جانجان با اشاره به اينکه تقريباً دولت مي‌بايست در هر ماه ۱۰ هزار ميليارد اوراق را به فروش برساند، توضيح داد: تا مردادماه حدود ۶۰ تا ۷۰ همت اوراق بايد عرضه و به فروش مي‌رفت که در اين مدت فقط حدود ۱۲ همت فروخته شد، لذا اين عامل باعث رشد بازار سرمايه و افزايش تورم به‌واسطه خروج پول پرقدرت از حساب تنخواه بانک مرکزي شد؛ در حالي که نبايد اين اتفاق رخ مي‌داد ولي دولت روحاني با پرداخت آن به‌عنوان حقوق، پايه پولي افزايش جدي پيدا کرده که بر تورم دامن زده است و دوباره شاهد افزايش قيمت هستيم.
گراني‌هاي امروز حاصل اقدام دولت روحاني است/ ريزش امروز بورس به دليل فروش اوراق است
اين کارشناس بورس گفت: امروز مردم همه اينها را از چشم رئيسي مي‌بينند و مي‌گويند چرا با روي کار آمدن او هنوز قيمت‌ها در حال رشد است ولي نمي‌دانند که اثر ضريب تکاثر هر ۱۰ هزار ميليارد توماني که روحاني از حساب بانک مرکزي برداشت را ۷ برابر مي‌کند. اگر بخشي از اين کسري از طريق فروش اوراق و بخشي ديگر از ساير منابع تأمين مي‌شد، افزايش قيمت‌ها به اين شکل افسارگسيخته خود را در جامعه نشان نمي‌داد.
وي ادامه داد: براي وزير اقتصاد چاره‌اي جز جذاب‌تر کردن سود و فروش اوراق نمانده و به نظرم در اين بازه بايد سود را بين ۲۷ تا ۲۸ درصد ببندند تا موفق به فروش اوراق شوند و بتواند اين ۶ ماه عقب‌افتادگي را جبران کنند؛ يعني بايد ۱۰ تا ۱۵ هزار ميليارد اوراق بفروشند که اين هم باعث ريزش مجدد بورس خواهد شد.
نقش قيمت ارز در ريزش روزهاي اخير/ نرخ دلار به کجا مي‌رسد؟
جانجان با اشاره به اثرات نرخ ارز در ريزش‌هاي اخير بازار سرمايه، گفت: اين روزها عدم ثبات قيمت ارز و اين پيش‌بيني که با عدم توافق اين نرخ بالا خواهد رفت و بعد از آن سيگنال‌هاي مثبت روزهاي اخير که روند نرخ دلار را تا حدودي کاهشي کرد، هم در ريزش بورس مؤثر است. پيش‌بيني‌ام اين است که در صورت توافق اين نرخ به‌صورت خوش‌بينانه به بين ۲۰ تا ۲۲ هزار تومان مي‌رسد؛ البته منابع حاصل از توافق نبايد باعث ولخرجي شود بلکه بايد منابع مديريت شود.
وي اضافه کرد: البته سناريوهايي که ممکن است با طرف‌هاي مقابل به مشکل هم مواجه شويم را بايد مدنظر داشته باشيم. فقط بر اساس خوش‌بيني‌ها برنامه‌ريزي نکنيم، زيرا غربي‌ها ممکن است، ناگهان اقداماتي را انجام دهند که عرصه را بر ما تنگ کنند. از نظر تکنيکال مقاومت نرخ دلار در محدوده ۲۸ هزار تومان است که انتظار مي‌رود که در حوالي ۲۵ هزار تومان به آرامش نسبي برسد تا با تحليل شرايط بتوانيم روندها را رصد و پيش‌بيني کنيم که چه اتفاقاتي براي ارز رخ خواهد داد.
اين کارشناس اقتصادي تاکيد کرد: اگر مثل فروردين امسال نرخ ارز به محدود ۲۱ هزار تومان برسد و اخبار خوش باعث شود، اين روزها نرخ ارز به ۲۵ هزار تومان بازگردد، آن زمان بازگشت به محدوده ۲۲ هزار تومان تسريع خواهد شد و چند ماهي آرامش دارد؛ البته همه اينها خارج از مسائل ريسکي است که در کشور با آن مواجه هستيم.
سناريوهاي پيش‌بيني نشده، تهديدي براي اقتصاد کشور است/ تلاش آمريکا براي بازگشت به برجام
وي گفت: کساني که امروز با آنها روبه‌رو هستيم دستشان در طرح سناريوهاي آشوب، باز است و اگر زماني اتفاقاتي از جنس آبان ۹۸ و... بيفتد بايد به‌سوي سناريوهاي بدبينانه‌تري حرکت کنيم؛ البته اين روزها امريکا بسيار براي مذاکره با ما مشتاق است و تا کنون چند پيام توسط الکاظمي نخست‌وزير عراق و نخست‌وزير ژاپن براي ما ارسال کردند. در يکي از اين پيام‌ها گفتند اولويت امريکا بازگشت به برجام است و تاکيد دارند که پيشنهاد ۴ صفحه‌اي آنها در وين همچنان پا برجاست. توسط الکاظمي هم عنوان کردند که تضمين مي‌دهند اين بار در ۳ ماه اول توافق، ۱۰۰ ميليارد دلار نصيب اقتصاد ايران خواهد شد.
جانجان با اشاره به اينکه آنها در برجام هم همين حرف‌ها را مي‌زدند، ادامه داد: امريکايي‌ها دارند به هر طريقي که ممکن است مسئولان ايران را تحريک مي‌کنند تا بتوانند به برجام بازگردند و مي‌خواهند با استفاده از جريان‌هاي سياسي و رسانه‌اي اين روند را حفظ کنند؛ زيرا دموکرات‌ها با يک ضرب العجل جدي مواجه هستند. آنها در سال ۲۰۲۳ انتخابات امريکا را دارند و از هم اکنون بر اساس برجام و قطعنامه محدوديت‌هاي هسته‌اي ايران بايد برداشته شود. امريکا مي‌خواهد به هر نحوي شده از همه پيشنهادهاي اغوا گرايانه استفاده کنند تا در اين بازي بمانند.
به عملکرد غربي‌ها نمي‌توان خوش‌بين بود/آمريکا تمام تلاششان را براي تطميع ما انجام مي‌دهد
وي بيان کرد: البته ممکن است در صورت عدم موفقيت فشارها را افزايش دهند که در شرايط کنوني بايد ديد تيم مذاکره جديد چه مي‌کند. پيام امريکا از طريق وزير امور خارجه ژاپن مبني بر آزادسازي ۸ ميليارد دلار دارايي ايران در کره قابل‌اعتماد نيستِ زيرا آنها صراحتاً گفته‌اند که مايل بودند اين پول در زمان روحاني آزادسازي شود. روحاني باتوجه‌به انتهاي دوره‌اش مي‌خواست با کاهش نرخ شديد ارز با ارزپاشي، نام خوبي از خود باقي بگذارد. براي همين اعلام کرد قيمت واقعي دلار ۱۵ هزار تومان است.
جانجان توضيح داد: امريکايي‌ها مي‌دانند که آقاي رئيسي قرار است مدت‌ها سکان‌دار کشور باشد و اشتياقي را براي ارز پاشي ندارد، پس نمي‌توانند به وعده‌هاي آمريکايي‌ها اعتماد کرد؛ زيرا آنها به وعده آزادسازي ۸ ميليارد دلاري پول‌هاي بلوکه شده کشورمان عمل نکردند؛ حالا چطور وعده آزادسازي ۱۰۰ ميليارد دلاري در سه ماه را مي‌دهند؟.
چرا روحاني نرخ دلار را ۱۵هزار تومان اعلام کرد؟
اين کارشناس اقتصادي تاکيد کرد: بنابراين پيام ۵ بندي که ژاپني‌ها حامل آن بودند؛ مبني بر آزادسازي ۴ اسير امريکايي، سيامک و بابک نمازي و دو انگليسي در مقابل آزادسازي پول‌هاي ايران در کره و دريافت طلب ۴۸۰ ميليون پوندي خريد تانک‌ها چيفتن در دوره شاه، قابل‌اعتماد نيست. روحاني با اعتماد به اين حرف‌ها قيمت دلار را ۱۵ هزار تومان اعلام کرد. او زيان جدي به بورس زد و شاخص کل هم‌وزن را از محدوده ۴۷۰ هزار واحد به ۳۹۰ هزار واحد رساند که اثرات آن هنوز در بورس مشهود است. اين ريزش در پي تصور تزريق دلار به بازار رخ داد و حالا هم که آزادسازي پول ما در کره را مشروط به برجام کردند و گفتند ديگر اين مبحث در مذاکرات وين ادامه نخواهند يافت؛ نشان مي‌دهد که آنها نمي‌خواهند اين پول آزاد شود.
قيمت‌گذاري دستوري صنعت را نابود کرد/ بازار با عرضه کنترل مي‌شود نه دستور
وي همچنين در مورد قيمت‌گذاري دستوري و تاثير آن بر اقتصاد و بازار سرمايه، گفت: قيمت‌گذاري دستوري عملاً صنايع کشور را نابودي مي‌کند. بايد سايه اين سياست از صنايع ما برداشته شود تا بر اساس واقعيت‌هاي بازار فعاليت و رشد کنند. در سايه قيمت دستوري، با ممنوعيت صادرات يک‌قلم کالا برنامه‌ريزي و هزينه‌هاي چندساله يک صنعت را نابود مي‌شود، بعد همان کالا را براي فروش در داخل کشور با توجه به افزايش قيمت دلار و بالا رفتن هزينه، مي‌خواهند به آن ارز ۴۲۰۰ توماني تخصيص دهند. توليدکننده بيچاره که با قيمت‌گذاري به‌واسطه قراردادها و تعهدات زيان ديده و کالاي خود را نمي‌تواند در رقابت با کالاي خارجي منصفانه بفروشد.
اين کارشناس ادامه داد: در اقتصاد اصل بر اين است که بازار با عرضه کنترل شود نه دستور. عرضه با افزايش توليد، بهره‌وري و راندمان کاري و حمايت از توليد رخ خواهد داد. اينکه مقام معظم رهبري سال‌هاست تاکيدشان بر توليد است به‌واسطه همين اصل اقتصادي است؛ دولتمردان بايد به اين نگاه رهبري برسند.
عامل ورشکستگي صنايع رانت و خود تحريمي است
جانجان تاکيد کرد: باصنعت گران امروز مشکلات زيادي دارند ولي تلاش مي‌کنند اما با توجه به مشکلات موجود، در مقابل رانتي که عده‌اي مي‌برند، زيان مي‌کنند. عامل ورشکستگي صنايع در سال‌هاي اخير همين رانت‌هاست. بسياري از اين شرکت‌هاي توليد در حال بزگشت به به چرخه توليد هستند. امروز که با قطع حمايت ارزي از محصولات خارجي، صنايع لوازم‌خانگي داخلي جان تازه‌اي گرفته‌اند. پس نتيجه مي‌گيريم که ما مي‌توانيم، اگر خود تحريمي نکنيم.
عملکرد برخي از حقوقي‌ها در بورس فاجعه آميز و جنايت است
اين کارشناس بازار سرمايه با اشاره به نقش حقوقي‌ها در ريزش‌هاي روزهاي اخير، گفت: اعلام شد که سازمان بورس برنامه‌اي براي فروش سهام عدالت به صورت خرد ندارد و تنها عرضه‌هاي بلوکي مانند گذشته انجام مي‌شود. سال گذشته هم همين را گفتند ولي در عمل به شکل ديگري اجرا کردند. هر وقت از عرضه بلوکي صحبت کردند در نهايت موضوع رسيده به خريدوفروش‌هاي خرد؛ يعني وقتي براي سهام‌داران خرد تشديد مي‌شود که حقوقي‌ها هم بيش از حمايت، روي سود خودشان تمرکز مي‌کنند.
وي اضافه کرد: مثلا يکي از حقوقي‌ها، سهمي را نابود کرد تا خودشان بتوانند در قيمتي پايين‌تر آن را بخرند؛ کاري که آنها مي‌کنند در بورس فاجعه و جنايت است. زماني که ارزش و ميزان معاملات کاهش مي‌يابد، ارزش صفوف فروش نيز کاهشي مي‌شود؛ اگر اين ارزش به کمتر از ۳ يا ۴ همت برسد، اين پارامترها باعث خواهد شد تا با نگاهي به بازار سهام مشاهده کنيم که حقوقي‌ها سهامشان را جمع مي‌کنند. در شرايط کنوني بازار به نظر مي‌رسد وقتي شاخص هم‌وزن زير محدوده ۴۲۳ هزار تا قرار بگيرد اين امکان وجود دارد که اين عدد حتي از ۴۱۱ هزار تا هم پايين‌تر برود که اگر رخ دهد رسماً کاهش تا پله ۳۹۲ هزار واحد هم اتفاق مي‌افتد.
جانجان در پايان بيان کرد: البته بعد از اين عدد، طبيعتاً شاخص بازگشت دارد و به‌تدريج رشد خواهد کرد. هم اکنون بسياري از سهم‌هاي ارزشمند بازار داراي صف فروش هستند، لذا به نظرم در هفته آينده تعداد فروشنده‌ها کمتر مي‌شود و بازار به تراز خواهد رسيد؛ اگر اين اتفاق رخ ندهد، احتمال دارد بازار بحراني‌تر شود.
انتهاي پيام/